Από το βιβλίο του Γιάννη
Παππά «Μικρή Συλλογή» (κείμενο με αφορμή τον γλύπτη Αντώνη Αντώνιο):
Μου μιλούσε για τα έργα
του, την τέχνη.
- Ευρήκα, μου είπε, στην
ακροθαλασσιά ένα παλιό ντεπόζιτο μετάλλινο – ωραίο! Το είχε καταφάγει η σκουριά
και η αρμύρα· τρύπες, τρύπες διαφόρων σχημάτων σαν κεντήματα, μα έμενε πάντα η
κυβική δομή του, και είχεν αποκτήσει μιαν απαράμιλλη πατίνα: άλλου ώχρες
διάφορες, άλλου πράσινο, άλλου κοκκινωπό ή γκρίζο – ένα ωραίο αντικείμενο!
Ήμουν ευτυχής με το εύρημα. Γιατί το πρόσεξα; Γιατί μου άρεσε; Γιατί το μάζεψα;
Θα απαντήσω.
Μέσα σ’ ένα μεγαλύτερο
κιβώτιο από διαφανές πλεξιγκλάς τοποθέτησα το κατεστραμμένο ντεπόζιτο· το
περιέχον και το περιεχόμενο. Συμπλήρωσα το έργο μου με δύο μικρούς σωλήνες: ο
ένας βγαίνει από το πλεξιγκλάς, στρέφει προς τα κάτω, προς τη γη, ο άλλος
βγαίνει από το ντεπόζιτο, πηγαίνει προς τα επάνω, και ύστερα γυρίζει προς τη γη
– σωλήνες εισαγωγής εξαγωγής.
Με απασχολεί το θέμα της
φθοράς και της αφθαρσίας, της ανακύκλωσης και της ατέρμονης συνέχειας.
Ξέρετε, μου είπε,
είναι conceptual art (αυτό που λέμε ελληνικά
«νοηματική» ή «εννοιολογική τέχνη»).
Δεν ήταν δυνατό να έχω
αντίρρηση, και παρακολουθούσα με προσοχή. Με υπομονή μου εξέθεσε τη σύλληψη του
έργου και τη μορφή που την εκφράζει.
 |
| «Συνειρμική διασύνδεση»- 1987 |
- Τα δύο διαφορετικά
υλικά συμβολίζουν τη φθορά και το αντίθετό της: σκουριασμένο μέταλλο και
αναλλοίωτο πλεξιγκλάς. Η διαδρομή των σωλήνων υποδηλώνει ότι όλα ξεκινούν από
τη γη και επανέρχονται στη γη αενάως. Σκέπτομαι ένα ορισμένο θέμα, αναζητώ
αντικείμενα – οτιδήποτε και σε οποιαδήποτε κατάσταση. Επεμβαίνω τροποποιώντας
τα κάποτε ή τα συνδυάζω με άλλα, ώστε να εκφράζεται η ιδέα μου. Την προσήλωσή
μου με εμμονή στην ιδέα της φθοράς και της αφθαρσίας εκφράζω με αυτό το έργο
μου, που έχει τίτλο «Αφιέρωμα στον Ήφαιστο και τη Δήμητρα».Το εργαστήριο του
θεού βρίσκεται στα έγκατα της Γης – από εκεί ξεκινά η δύναμη και η ενέργεια, το
υπόγειο πυρ. Η Δήμητρα, χθόνια θεά, είναι εκείνη που μετατρέπει την ανόργανη ύλη
σε οργανική, στα μυστηριώδη βάθη της μητέρας Γης.
Αλλά το έργο αυτό έχει
και συνειρμικές διασυνδέσεις: με τον αρχαίο ελληνικό λόγο «Μηδείς αγεωμέτρητος
εισίτω», με το σύγχρονο ελληνικό λόγο «ζούμε εντός του μέλλοντός μας» και με το
θρησκευτικό λόγο «Το φθαρτόν ενδύεται την αφθαρσία και το θνητόν την αθανασία».
Αυτός είναι ο αισιόδοξος θάνατος της θρησκείας.
Αυτά ειπώθηκαν με μια
ανάσα, και αν τα συγκράτησα ακριβώς, είναι γιατί σημείωνα. Όταν σταμάτησε,
σηκώθηκε. Ο καλλιτέχνης αυτός είναι γιγαντόσωμος, άντρας ώριμης ηλικίας, με
γένια. Όπως καθόμουν χαμηλά, μου φάνηκε τεράστιος στο ημίφως του δωματίου. Πήρε
τη στάση του χάλκινου Ποσειδώνα που είναι στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, με
εντυπωσιακή ακρίβεια –ιδίως στην έκφραση των χεριών, των δακτύλων– και είπε με
βαριά φωνή: - Και μήπως δεν είναι conceptual art αυτά τα δύο χέρια,
το ένα τεντωμένο σαν να θέλει να φθάσει κάτι για να το θωπεύσει και το άλλο
απειλητικό, έτοιμο να κεραυνοβολήσει, μήπως δεν εκφράζουν δύο αντίθετες,
ισχυρές, υπέροχες έννοιες;
 |
| «Αφιέρωμα στην Αθήνα»- 1985 |
Έμεινε για λίγο έτσι,
ζυγιάζοντας το βάρος του σώματός του πότε στο ένα πότε στο άλλο πόδι,
περιμένοντας ίσως κάποιο σχόλιο ή μια αντίδραση από μέρους μου.
- Το μόνο που μπορώ να
παρατηρήσω, του είπα, είναι ότι τα έργα σου πρέπει να τα συμπληρώνει ο
προφορικός ή ο γραπτός λόγος. Θα ήταν μια καλή ιδέα δίπλα στο έργο να υπάρχει
ένα κείμενο ή ένα μαγνητόφωνο που να λέγει όσα μου είπες.
- Και γιατί όχι;
απάντησε. Φαντασθείτε μία αίθουσα εκθέσεων, με λαμπρό φωτισμό, μαρμαροστρωμένη,
με έργα που θα τα έβλεπες και θα σου μιλούσαν: Είμαι «Το Αφιέρωμα στον Ήφαιστο
και τη Δήμητρα» και να γιατί ή είμαι «Ο Μυστικός Δείπνος» ή «Η Αέναη Υπέρβαση».
Και να τι εννοώ μ’ αυτό το τραπέζι, με ένα εκμαγείο ποδιού, ένα ποτήρι κρασί
και ένα καρβέλι ή μ’ αυτό το σανιδένιο κρεβάτι, μισοκαμένο και γεμάτο καρφάρες.
Συμφώνησα. Ο μονόλογος
αυτός δεν ήταν για συζήτηση και ο καλλιτέχνης χαμογελώντας με χαιρέτησε κι
έφυγε.
